EMDR, oftewel Eye Movement Desensitization and Reprocessing, is een relatief nieuwe, maar zeer effectieve vorm van therapie die speciaal is ontwikkeld voor de behandeling van mensen met traumatische ervaringen. De therapie werd in de jaren ‘80 ontwikkeld door de Amerikaanse psychologe Francine Shapiro en is sindsdien uitgegroeid tot een van de meest erkende en toegepaste therapieën voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Maar wat houdt EMDR precies in, en wanneer wordt het toegepast? In deze blog nemen we een kijkje naar deze therapievorm, hoe het werkt en in welke situaties het een effectieve behandelingsoptie kan zijn.
Wat is EMDR-therapie?
EMDR-therapie richt zich op het verwerken van traumatische herinneringen door middel van oogbewegingen en andere vormen van bilaterale stimulatie, zoals geluiden of tikjes. Het idee achter EMDR is dat traumatische gebeurtenissen soms zo intens zijn dat het brein ze niet op de gebruikelijke manier kan verwerken. In plaats daarvan blijven deze herinneringen als het ware “vastzitten” in het brein, wat kan leiden tot herbelevingen, nachtmerries, angst en andere symptomen van PTSS.
Bij een EMDR-sessie wordt de patiënt gevraagd om aan een traumatische herinnering te denken terwijl de therapeut hen begeleidt in het uitvoeren van snelle oogbewegingen of andere vormen van stimulatie. Deze afleiding helpt om de emotionele lading van de herinnering te verminderen, waardoor het brein deze herinnering beter kan verwerken. In veel gevallen leidt dit tot een vermindering van de negatieve gevoelens en symptomen die met het trauma gepaard gaan.
Hoe werkt EMDR?
De theorie achter EMDR is dat traumatische herinneringen het natuurlijke verwerkingsproces van de hersenen verstoren. Terwijl normale herinneringen vaak zonder problemen worden verwerkt, blijven traumatische ervaringen soms als onbewerkte herinneringen “hangen”. Deze niet-verwerkte herinneringen kunnen worden geactiveerd door triggers in het dagelijks leven, wat intense emoties en stressreacties kan oproepen.
Tijdens EMDR-therapie wordt de patiënt begeleid door de traumatische herinnering opnieuw op te roepen, maar ditmaal terwijl er afleidende oogbewegingen of andere vormen van stimulatie plaatsvinden. Dit proces, dat herhaaldelijk wordt uitgevoerd, lijkt het brein te helpen om de herinnering opnieuw te verwerken en in te bedden in het lange termijn geheugen, waar het minder emotionele lading heeft. Hoewel het mechanisme achter EMDR nog niet volledig is begrepen, tonen studies aan dat veel mensen na enkele sessies EMDR aanzienlijke verbeteringen ervaren in hun symptomen.
Wanneer wordt EMDR toegepast?
EMDR is vooral bekend als een effectieve therapie voor de behandeling van posttraumatische stressstoornis (PTSS). Mensen die PTSS ontwikkelen, doen dit vaak als gevolg van een ernstige traumatische gebeurtenis, zoals een ongeval, geweld, oorlogservaringen of seksueel misbruik. PTSS kan leiden tot herbelevingen, angst, prikkelbaarheid en problemen met slapen.
Naast PTSS wordt EMDR echter ook steeds vaker gebruikt voor de behandeling van andere psychische aandoeningen. Enkele van de aandoeningen waarbij EMDR effectief kan zijn, zijn:
- Angststoornissen: Mensen met paniekstoornissen, sociale angst of fobieën kunnen baat hebben bij EMDR, vooral wanneer hun angst wordt veroorzaakt door een eerdere negatieve ervaring.
- Depressie: Hoewel EMDR niet altijd de eerste behandelkeuze is bij depressie, kan het helpen wanneer de depressie is gekoppeld aan een specifieke traumatische gebeurtenis of verlieservaring.
- Verslavingen: EMDR wordt soms ingezet als onderdeel van een breder behandelplan voor mensen die worstelen met verslavingen, vooral wanneer trauma een rol speelt bij hun problematiek.
- Chronische pijn: In sommige gevallen kan EMDR helpen bij het verlichten van chronische pijn die wordt veroorzaakt door trauma of een lichamelijke verwonding.
Wat kun je verwachten tijdens een EMDR-sessie?
Een EMDR-sessie begint met een kennismakingsgesprek, waarin de therapeut samen met de patiënt het traumatische incident bespreekt en bepaalt op welke herinneringen de therapie zich zal richten. Tijdens de sessie vraagt de therapeut de patiënt om zich op een specifieke herinnering te concentreren, terwijl zij begeleid worden door bilaterale stimulatie. Dit kan in de vorm van oogbewegingen zijn, waarbij de patiënt de hand van de therapeut met hun ogen volgt. Andere methoden, zoals tikjes op de handen of geluiden via koptelefoons, kunnen ook worden gebruikt.
De sessies duren doorgaans tussen de 60 en 90 minuten en kunnen intensief zijn, omdat de patiënt wordt gevraagd om zich te concentreren op soms pijnlijke herinneringen. Toch ervaren de meeste patiënten na verloop van tijd een duidelijke afname van de emotionele impact van hun herinneringen.
